Kambuçanın nə olduğunu və faydalarını bilmirsinizsə deyərdim bu posta  bir göz gəzdirin. 

[Kambuça nədir?](https://ganira.net/az/article/kambuca-nedir)

Burda isə mən yalnızca hazırlanmasından danışacam. Kambuçanın hazırlanması əslində çox asandır, işin çətin tərəfi kambuça anasının tapılmasıdır. Buna SCOBY (symbiotic culture of bacteria and yeast)     deyilir çox yerdə, yəni ki bakteriya və göbələklərin simbioz yaşadığı bir mat. SCOBY bir dəfə tapıldıqdan sonra balalayır və sadəcə 1 neçə aya 4-5 SCOBY-niz olur. Bunun ən yaxşı yolu kambuça sevər qonşulardan, tanışlardan bala SCOBY istəməkdir. Və ya lokal kafe və restoranlarda kambuça verilirsə onlardan bala istəmək mümkündür, o da yoxdursa almaq. Anlayıram ki Azərbaycanda kambuça məşhur deyil və tapmaq çətin olacaq. Onlayn marketlərdən xaricdən almaq variantı da var. Və ya 0-dan öz kambuça SCOBY-nizi də düzəldə bilərsiniz, bunun üçün internetdə araşdıra bilərsiniz. Mənim yaşadığım ərazidə Kambuça sevərlər olduğu üçün SCOBY tapmaqda çətinlik çəkmədim, və balalarım da çoxdur, istəyən olsa mail yazın Bakıya gələndə imkan olsa gətirim :D
![20210130_102756002_iOS.jpg](/uploads/20210130_102756002_i_OS_27b5cd519c_071646c5ee.jpg)



SCOBY-ni tapdıqdan sonra, bizə ancaq şəkər, çay və başlanğıc kambuça (starter) lazımdır. Amma çay natural, ədviyyatsız olmaıdır. Ya adi qara çay və ya yaşıl çay. Çünki müxtəlif ədviyyatlar SCOBY-nin bakteriyalarını öldürə bilir, məsələn berqamot ətirli çaylar. SCOBY isə çoxunluqla su içində gəlir, bu su elə başlanğıc kombuçadır. Məntiq bəsit halda belədir: Şirin çaya scoby-ni və başlanğıc kombuçanı atırıq, otaq temperaturlu qaranlıq yerdə 1-2 həftə fermentə olmasını gözləyirik. Və VOİLA! 1-2 (bəzən 3) həftə sonra hazırdır, bu halda da içə bilərik, amma daha dadlı və əyləncəli olmasını istəyiriksə bundan sonra "FUN PART" dadlandırma və butulkalara doldurma hissəsi gəlir :) Keçək reseptə.

Əslində burda qızıl qayda deyə bir şey yoxdur, hər şey zövqə görə dəyişir. Mən 5L-lik balona 

- 12 stəkan su (6stəkan qaynar, 6 stəkan soyuq amma qaynadılmış su)

- 5-6 yemək qaşığı çay (mən yaşıl və qara çayları qarışdırıram, amma siz zövqə və ya evdə nə var ona uyğun edə bilərsiniz)

- 5-6 yemək qaşığı şəkər. Burda şəkər SCOBY-nin qidasıdır, bu qədər şəkər bizim bədənimizə getmir, onu SCOBY fermentasiya prosesi üçün istifadə edir, eyni zamanda qazlı içki olmasını da şəkərdən CO2(karbon qazının) ayrılması ilə təmin edir. Nə qədər çox şəkər o qədər qazlı olma ehtimalı olur.

- 1-2 stəkan başlanğıc kambuça. Bu nədir? Bu ən bəsit halıyla desək artıq hazır olmuş asetik kambuçadır, bu başlanğıc su nə qədər asetik olarsa o qədər tez kambuça dəmlənər.

Nə edirik? Mən əvvəlvə 6 stəkan suyu qaynadıram və şəkəri bu suda həll edirəm. Daha sonra çayı bu suda 10-15 dəqiqə dəmə qoyuram, 10-15 dəqiqə sonra çay tamamilə çıxarılmalıdır. Buna görə də ən rahatı paket çay istifadə etməkdir, amma əgər varsa evdə normal çayı "pendir parçası" kimi torbaların içində də qoya bilərik. Mən bu üsulu seçirəm. Daha sonra isə soyuq suyu əlavə edirəm bu isti şirin çaya. Çünki SCOBY-nin üstünə isti su tökə bilmərik, SCOBY canlıdır unutmayaq, onu öldürərik. Həmin o şirin çayın soyuq və ya ilıq olduğundan əmin olduqdan sonra başlanğıc çayın içindəki SCOBY-ə əlavə edirik. Üstünü isə təmiz (steril) parça ilə bağlayırıq. Çünki hava keçməlidir mütləq. 

Və qoyuruq 1-2 həftə qaranlıq və otaq temperaturlu bir yerə qalır. Kombuçanın nə zaman hazır olması bir çox şeydən asılıdır. Başlanğıc kambuçanın nə qədər asetik olmasından, havanın temperaturundan, SCOBY-nin nə qədər yetkin olmasından və s. İlk başlar eksperiment olur hər şey, 1 neçə dəfə yoxlamaqla öz ideal vaxt aralığını tapırsan. Kambuça çox qaldıqca daha çox asetik, yəni sirkə dadlı olacaq. Bəzi insanlar o acı, sirkə dadını sevir və elə içir. Bəzilərisə sevmir və tez bitirir fermentasiya prosesini. Bu da zövqdən asılıdır. Təbii ki, nə qədər çox asetik dad olsa o qədər probiotiklə zəngindir, amma biz bunu dərman olaraq deyil, zövq üçün içirik çoxunluqla :) Nə edə bilərik? 5-ci gündən başlayaraq dadına baxın, nə qədər asetikdir? Hər gün yoxlayın və bir gün sizin ideal ağız dadınıza uyğun olacaq. 

*Kambuçanı dəmləyəcəyimiz qab şüşə olsun. Plastik olmaz. İlk dəfə istifadədə qaynar su ilə steril etmək lazımdır. 

*Unutmayaq ki, SCOBY canlıdır və bakteriya, göbələklərin birləşik simbioz yaşama şəklidir. Orada zərərli bakteriyaların yaranmasına imkan verməməliyik. Ona görə də istifadə edəcəyimiz qablar və parçalar təmiz olmalıdır. Zərərli orqanizmlərin yaranması sağlamlıq üçün çox təhlükəli ola bilər!

*Kambuça sirkəli olduğu üçün çoxunluqla o sirkə icazə vermir zərərli bakteriyaların yaranmasına. Ola biləcək şey kif göbələyinin yaranmasıdır. O da nadirdir amma mümkündür. Əgər sterilizasiya olunmayıbsa, və ya qoyulan yer çox nəmişlikdirsə yaranma ehtimalı var. İçməzdən əvvəl mütləq baxın. Suyun üzündə dumanlı ağ, bulaşıq görüntü varsa içməyin və onu tullayıb, 0-dan yeni başlayın. Və ya qoxusu və dadı sizə xoşa gəlməz hiss verirsə yenə də içməyin. 

Yaxşı olar ki, 0-dan öz kambuçanızı etməzdən əvvəl marketlərdən və ya özü uzun zamandır hazırlayan insanlardan hazır kambuça alıb dadını və necə bir şey olduğunu bilməkdir. Bu zaman özümüz hazırlayacağımız kambuçanın təxminən necə olacağını bilməyimiz bizə kömək edə bilər.

Kambuçanın insanlar üzərində araşdırması olmadığı üçün çox içmək təhlükəli ola bilər. Ona görə də tövsiyə edilən miqdar gündəlik 1 stəkana kimidir. Bundan artıq olması yenə də sağlamlığa ziyan ola bilər.

Əgər kambuçanızın fermentasiyası bitibsə keçirik dadlandırmaya.
![20210210_104630093_iOS.jpg](/uploads/20210210_104630093_i_OS_d097ad8324_23dfecc9b4.jpg)

![20210210_110303470_iOS.jpg](/uploads/20210210_110303470_i_OS_4bf8925bf7_2470c47bdc.jpg)

Dadlandırma zövqdən asılıdır. Kambuçanı dadlandırmadan, original kambuça olaraq da içə bilərik. Amma əgər həm daha dadlı, həm də əyləncəli olsun istəyiriksə dadlandırma çox maraqlı olacaq. Dadlandırma mərhələsi mənim üçün həmişə eksperimentdir, yeni dadları, kombinasiyaları hər fermentasiyada yoxlayıram. 


<style>.embed-container { position: relative; padding-bottom: 56.25%; height: 0; overflow: hidden; max-width: 100%; } .embed-container iframe, .embed-container object, .embed-container embed { position: absolute; top: 0; left: 0; width: 100%; height: 100%; }</style><div class='embed-container'><iframe src='https://www.youtube.com/embed/dpv-0lMHYow' frameborder='0' allowfullscreen></iframe></div>


Nə edirik? Şüşə butulkalara istədiyimiz meyvəni və ya ədviyyatı doğrayırıq, üzərini isə artıq hazır olmuş kambuça ilə doldururuq. Qapağını sıx bağlayıb, 3-5 gün yenə qaranlıq və otaq temperaturlu bir yerdə saxlayırıq. Bu zaman kambuça həm dadlanacaq həm də karbonatlaşacaq. 

Təzə başlarda qazlı kambuçalarınız alınmasa qəti narahat olmayın. Zamanla o da öz-özündən alınır.

Sadəcə zamanla, səbrlə eksperiment etməyə davam etmək lazımdır ideal kambuça alınana qədər.
![20201213_143454954_iOS.jpg](/uploads/20201213_143454954_i_OS_17252be8e8_baa94b0ea5.jpg)

Mənim sevimli kambuça dadlarım, alma, armud, portağal, alma+darçın çubuğu, hər hansı meyvə+ nanə və ya rozmarın, qərənfil və s. Mən də hələ də eksperimentlərimə davam edirəm. Çuğunduru da yoxlamışam, maraqlı olur, amma hamının zövqünə görə olacağını düşünmürəm :)
Bir də tövsiyə edərdim başlamazdan əvvəl internetdə öz araşdırmalarınızı edəsiniz, digər insanların da fikirlərini ala bilər, eyni zamanda dadlandırmada nələrin yaxşı alındığını başqa insanların təcrübələrindən də öyrənə bilərsiniz. Suallarınız olsa isə şərhdə yaza bilərsiniz, növbəti postlarda suallara cavab yazmağa çalışaram. 
Ümid edirəm faydalı olmuşdur! :) 
![20201222_193432628_iOS.jpg](/uploads/20201222_193432628_i_OS_8f2c09b314_9a48c12cfe.jpg)



Kambuçanın hazırlanması əslində çox asandır, işin çətin tərəfi kambuça anasının tapılmasıdır

thumbnail_20201222_193432628_i_OS_8f2c09b314.jpg

20201222_193432628_i_OS_8f2c09b314.jpg

Kambuça necə hazırlanır?

Ganira Ahmadova

thumbnail_ganira-about-me.jpg

ganira-about-me.jpg

Kambuça nədir? Ən bəsit dillə desək Kambuça fermentə olunmuş çaydır. Kambu- çay göbələyi, Ça isə bildiyimiz Çaydır. Tarixi çoox qədimdir, 2000 il əvvələ qədər gedir çıxır və ilk dəfə Çində hazırlanılıb,  sonralar isə Çindən Yaponiyaya, daha sonra isə Rusiya və şərqi Avropaya yayılıb. Qərbi Avropada və Amerikada isə son illər daha da məhşurlaşıb. Bəs Kambuçanın bu qədər məhşur olmasına səbəb olan "bütün xəstəliklərin dərmanı, hətta xərçəngi belə sağaldır" cümlələri nə qədər doğrudur görəsən? 

Kambuça sevər və öz kambuçamı aralıqsız özüm hazırlayan biri olaraq azca araşdırdım bu "möcüzəvi içkini" :) 

Kambuça bakteriya və göbələklərdən ibarət Kambu adlı sellulozanin (kambuça anası), yaşıl və ya qara çayı fermentə etməklə, qida olaraq isə şəkər istifadə etməklə hazırlanır. Geniş və detallı necə hazırlandığını başqa postda yazacam, burda isə hələlik təxmini bir fikir yaranması üçün yazıram. Bu normal fermentasiya prosesidir, sirkələr və alkoqollu içkilər, eləcə də turş maya, kefir, qatıq, pendir, qoyulan turşular və ya bir zamanlar bizim ərazilərdə də məşhur olan Kvas da fermentasiya prosesinin nəticəsidir. Fermentə olunmuş qidalar probiotiklə zəngin olması ilə çox məşhurdur və bu elmi araşdırmalarla da təsdiqlənmişdir. Amma bu da qidanın tərkibindən və fermentasiya prosesinin özündən asılıdır. Bəs Kambuça ilə bağlı araşdırmalar bizə ne deyir?

<style>.embed-container { position: relative; padding-bottom: 56.25%; height: 0; overflow: hidden; max-width: 100%; } .embed-container iframe, .embed-container object, .embed-container embed { position: absolute; top: 0; left: 0; width: 100%; height: 100%; }</style><div class='embed-container'><iframe src='https://www.youtube.com/embed//dpv-0lMHYow' frameborder='0' allowfullscreen></iframe></div>


![20210127_120625361_iOS.jpg](/uploads/20210127_120625361_i_OS_f17f3b47a4_6646a0868e.jpg)


Təəssüf ki, kambuçanın insanlar üzərində olunmuş tutarlı araşdırması yoxdur, yəni o verilən vədlərin elmi dayanağı yoxdur. Biz heç bir şəkildə kambuça hər hansı xəstəliyi sağaldır və ya bu xəstəlik üçün çox xeyirlidir deyə bilmərik. 

O zaman kambuçanın xeyirli olması tamamilə yalandır? Burda isə şad xəbər odur ki, kambuçanın insanlar üzərində olmayan, labaratoriya araşdırmalarında tərkibi öyrənilmiş və həqiqətən də tərkibində probiotik və antioksidant olması görülmüşdür. Eyni zamanda siçanlar üzərində aparılan təcrübələr siçanlarda qan şəkərini tarazladığı, mədə yaralarına yaxşı gəldiyini, antioksidant təsirini göstərmişdir. Çayın tərkibindəki polifenol antioksidant olduğu halda, kambuça anasındakı bakteriya və göbələklərin probiotik və antibiotik təsirlərinin olduğu laboratoriya araşdırmalarında görülmüşdür. Bu araşdırmalar fermentasiya nəticəsində insanlar üçün faydalı turşular, asetil turşusu, fenollar, polifenollar, B qrup vitaminlar, fol turşusu və s. əmələ gəldiyini və bunların da antibakterial, immun sistemə stimulə edən, detoks edən, həzm sistemini stimulə edən və s. effektlər göstərmişdir. Amma bütün bu effektlərin insanlar üzərində doğruluğu bilinmir, çünki yuxarıda da dediyim kimi insanlar üzərində araşdırma yox dərəcəsindədir. İnsanlarda direkt effektini göstərəcək araşdırmalar olmasa da, digər araşdırmalardan faydalı olduğu görünür. Sadəcə dəqiq hansı dozada, nə qədər müddətdə hansı xəstəliklərdə xeyirlidir və ya qan dəyərlərini necə dəyişəcəyi məlum deyil. Günün sonunda kambuça xərçəngi sağaltmasa da, antioksidant və probiotik ehtiyacımızı ödəyə biləcək dadlı içkidir. Məncə, həm dadına, həm hazırlanma keyfinə, həm də marketlərdən alınan sodalı içkiləri əvəzlədiyinə görə istifadə edə biləcəyimiz ziyansız alternativdir.


![20201222_193432628_iOS.jpg](/uploads/20201222_193432628_i_OS_8f2c09b314_9a48c12cfe.jpg)

Hazırlanmasına bolca şəkər istifadə olunmasına baxmayaraq, son içkidə şəkər miqdarı çox azdır, çünki şəkər kambuça anasının (SCOBY) qidalanmasına və parçalanmasına sərf olunur. Eyni zamanda CO2 də şəkərin parçalanmasından yaranır və kambuçaya, elə cə də bütün qazlı içkilərə o qazı verən CO2-dir. Şükür, Kimya elminə! :) 

Not: Kambuçanın düzgün hazırlanması və həddini aşmadan içilməsi vacibdir. Gündə 1 stəkandan artıq içilməməlidir. Əks halda ziyanları ola bilər. Hər hansısa sağlamlıq problemi olan insanlara da içilməsi tövsiyə edilmir, insanlar üzərində araşdırması olmadığı üçün daha da ziyanlı ola bilər :) 

O zaman "şərəfə" bir kambuça içək! Növbəti postumda necə hazırlandığını paylaşacam.
![20201222_193554002_iOS.jpg](/uploads/20201222_193554002_i_OS_2d44a53e54_923aa34b4e.jpg)

![20210130_102756002_iOS.jpg](/uploads/20210130_102756002_i_OS_27b5cd519c_071646c5ee.jpg)


Kambuça nədir? Ən bəsit dillə desək Kambuça fermentə olunmuş çaydır. Kambu- çay göbələyi, Ça isə bildiyimiz Çaydır

thumbnail_20201222_195928604_i_OS_cc58f02429.jpg

20201222_195928604_i_OS_cc58f02429.jpg

Kambuça nədir?

Son zamanlar məşhurlaşan turş mayalı çörək  əslində ən qədim və original çörək bişirmə növüdür. Axı bir zamanlar hazır maya yox idi və nənə-babalarımız yenə də çörək bişirirdilər. Bəs həqiqətən turş mayalı çörək deyildiyi kimi ən sağlam çörək növüdür? Həm mayamı hazırladım, həm çörəyimi bişirdim, həm də araşdırmalarımı edib bu postu yazmaq qərarına gəldim.

Turş maya (türkcə ekşi maya, ingiliscə sourdough) sadəcə su və undan hazırlanır. Su və un qarışdırılır, otaq temperaturunda və qaranlıq yerdə saxlanılıb, hər gün yenə də su və unla bəsləməklə fermentə edilir. Bir müddət sonra qabarcıqlar yaranır, xəfif turş qoxu gəlir və maya 2 dəfəyə qədər artır,bu zaman mayanın tutduğunu anlayırıq. Yəni, fermentasiya prosesi baş verir. Mayanın tutması 3 gündən-10 günədək müddətdə baş verir. Bu undan, saxlanılan yerin temperaturundan və s asılıdır. Eyni zamanda maya hazır olduqdan sonra çörək bişirilməsi, çörəyin xəmirinin gəlməsi də bildiyimiz hazır mayalarla hazırlanan çörəklərdən daha uzun müddətdə baş verir. Bu mayalanma prosesinin uzunluğunun bizə bir çox faydası olduğunu araşdırmalar göstərib. Bir çox araşdırmanın  keçidlərini də yerləşdirəcəm. Maraqlananlar daha ətraflı oxuya bilərlər.

Daha əvvəl Fitik asidlə (fitat) bağlı bir post paylaşmışdım. Bəzi fitik asidli bitkiləri sirkəli suda saxlamaqla fitik asidini azaldırdıq. Fitik asidin həm bizim orqanizmimizdə həzm olunması çətindir, həm də bitkinin tərkibində olan qidalı maddələrin də sorulmasını çətinləşdirir. Eyni maddə dənli bitkilərdə də olduğu üçün turş mayalı xəmirdə fitat miqdarı hazır mayalı xəmirə nisbətdə 25-50%-ə qədər azalır. Bu, turş mayalı xəmirin uzun müddətli fermentasiyası ilə bağlıdır.

[https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11368651](link)

[ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3273010](link)

Nəticədə turş mayalı çörəyin həzmi daha asan və qidalı maddələrin sorulması daha yüksək olur. Qidalı maddələrə folat, maqnezium və s.  kimi çox faydalı maddələr  daxildir.

Eyni zamanda bəzi araşdırmalar tuş mayanın tərkibindəki süd turşusunun uzun müddətli fermentasiyası nəticəsində antioksidantların miqdarını artırdığını göstərmişdir.

Həzmi asanlaşdırmasının digər səbəbi isə prebiotik və probiotiklərlə zəngin olmasıdır. Probiotik bizim həzm sistemimizdə olan və həzmə kömək edən yaxşı bakteriyalardır. Prebiotiklər isə probiotiklərin qidasıdır.

[https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19747602](link)

Son zamanlar hamımızın çox eşitdiyi gluteni də turş maya fermentasiyası azaldır. Gluten bəzi insanlarda heç bir problem yaratmasa da, bəzi insanlarda orta dərəcədə həzm problemləri, xəfif qaz, həzmsizlik və s yaratdığı kimi, bəzi insanlarda ağır problemlər yarada bilir. Glutenə qarşı ciddi intoleransı və allergiyası olan insanlar üçün yenə də tövsiyyə olunmasa da, orta və ya yüngül həssaslığı olanlar üçün əvəzedilməz tapıntı olacaq :) Turş maya gluteni 0-a endirməsə də böyük ölçüdə miqdarını azaldır.

[https://link.springer.com/article/10.1007/s00217-005-0220-x](link)

Araşdırmalar hətta şəkər xəstələri üçün də ən faydalı növ çörək ola biləcəyini göstərmişdir. Turş mayalı çörək və hazır mayalı çörək yeyən 2 qrup insanın qan şəkərlərini ölçdükdə ilk qrup insanlarda qan şəkərinin digər qrupa nisbətdə daha aşağı olduğunu da göstərmişdir.

[https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17697425](link)


Nəticədə turş mayalı çörək təkcə dadı ilə deyil həm də faydaları ilə digər çörəkləri geridə qoyur. Çoxları hazırlanışının çətin olduğunu düşünsə də, mən çətin deyil də sadəcə  çox vaxt apardığını düşünürəm və əksinə bu prosesdən olduqca zövq alıram.

![9EFCD59D-4260-4ED5-9AF4-8DC8703C1997.jpeg](/uploads/9_EFCD_59_D_4260_4_ED_5_9_AF_4_8_DC_8703_C1997_c6f508c9b6.jpeg)
![D5F61F6F-A1A7-460C-84FB-136568C508B0.jpeg](/uploads/D5_F61_F6_F_A1_A7_460_C_84_FB_136568_C508_B0_a7fb7fd647.jpeg)
![D5F61F6F-A1A7-460C-84FB-136568C508B0.jpeg](/uploads/D5_F61_F6_F_A1_A7_460_C_84_FB_136568_C508_B0_a7fb7fd647.jpeg)
![AF0578EA-062D-4DC8-960C-C2A47A27961B-scaled.jpeg](/uploads/AF_0578_EA_062_D_4_DC_8_960_C_C2_A47_A27961_B_scaled_6dc302e826.jpeg)


Son zamanlar məşhurlaşan turş mayalı çörək  əslində ən qədim və original çörək bişirmə növüdür. Axı bir zamanlar hazır maya yox idi və nənə-babalarımız yenə də çörək bişirirdilər. Bəs həqiqətən turş mayalı çörək deyildiyi kimi ən sağlam çörək növüdür? Həm mayamı hazırladım, həm çörəyimi bişirdim, həm də araşdırmalarımı edib bu postu yazmaq qərarına gəldim.

large_9EFCD59D-4260-4ED5-9AF4-8DC8703C1997.jpeg

medium_9EFCD59D-4260-4ED5-9AF4-8DC8703C1997.jpeg

small_9EFCD59D-4260-4ED5-9AF4-8DC8703C1997.jpeg

thumbnail_9EFCD59D-4260-4ED5-9AF4-8DC8703C1997.jpeg

9EFCD59D-4260-4ED5-9AF4-8DC8703C1997.jpeg

Turş maya (Sourdough)

Niyə bəzi bitki mənşəli qidaları bişirməzdən və yeməzdən əvvəl sirkəli suda saxlayırıq? Bunun səbəbi həmin bitkilərdəki Fitik asiddir. Fitik asid bitkinin toxumunda olan fosfatın əsas mənbəyidir. Bunlara  badam, mərcinin hər növü, paxlalılar, lobya, noxud və s kimi toxumlar daxildir. Fitik asid toxumun cücərməsi üçün əsas amillərdən biridir. Yəni toxum cücərməsi üçün içindəki fitik asiddən istifadə edir, onu parçalayır və cücərir. Bəs insan orqanızmində fitik asid nə edir? İnsanın həzm sistemi fitik asidi həzm edə bilmədiyi kimi, fitik asid həmin bitkinin tərkibindəki faydalı mineralların həzm olunmasını, sorulmasını da çətinləşdirir. Bu bir tərəfdən həzmsizlik, digər tərəfdənsə mineral çatışmazlığı yarada bilər. Fitik asid dəmir, sink, kalsium kimi mineralların sorulmasını çətinləşdirir. Amma digər tərəfdənsə bəzi araşdırmalar göstərib ki, fitik asid həm də orqanizmimiz üçün faydalıdır, çünki antioksidantdır. Böyrək daşlarına və xərçənginə, ürək-damar sistemi xəstəliklərinə qarşı bizi müdafiə etdiyi də düşünülür. Həmçinin araşdırmalar göstərib ki, əgər bir insanın dieti balanslıdırsa, onun özünü fitik asiddən qorumasına ehtiyac yoxdur, çünki balansli dieti olan insanlarda mineral çatışmazlığı yaşanmır. Bəs kimlər ehtiyatlı olmalıdır? Balanslı dieti olmayan insanlar ( ki müasir dövrdə balanslı dieti olmamaq çox normal hal hesab edilir), dietinin çoxunluğunu fitik asidlə zəngin qidalar təşkil edənlər, əti az və ya heç yeməyənlər, yəni vegan və vegeterian insanlar mineral çatışmazlığı yaşaya biləcəklərdirlər. Ətdəki protein mineralların sorulmasına kömək etdiyi üçün fitik asidli qidaların verdiyi mineral çatışmazlığını tarazlaya bilir.

Nəticə olaraq, fitik asidli qidalar uzun müddətdə problemlər yarada bildiyi kimi, düzgün balanslı dieti olan insanlarda heç bir narahatlığa səbəb vermir.

Əgər dietimiz düzgün deyilsə, vegan və ya vegeterianıqsa, və ya o qidaları yeyendə həzmsizlik, narahatlıq hiss ediriksə, o zaman bir neçə üsulla fitik asidi bacardığımız qədər azalda bilərik qidalardan.

1. Toxumu cücərtmək, yuxarıda da qeyd etdiyim kimi cücərmiş toxum fitik asiddən istifadə edir və onu asidsizləşdirir.
2. Toxumları 24 saat suda saxlamaq
3. Toxumları fermentasiya etmək. Bunun üçün toxumları 6-24 saat ərzində orqanik sirkəli suda saxlamaq lazımdır.   Bu proseslərdən sonra yadda saxlamaq lazımdır ki, fitik asid həmin suya keçir və biz toxumu istifadə etməzdən əvvəl həmin saatlarla saxladığımız suyu süzüb, toxumları isə yuyub sonra istifadə etməliyik ki, fitik asiddən azad olaq.
4. C vitamini əlavələrini həkiminizlə məsləhətləşərək qəbul edə bilərsiniz, C vitamini mineralların sorulmasını təmin edir.

Maraqlı məlumatlar:

1. Son illər elm insanları yeni növ fitik asidsiz toxumlar istehsal etməyi hədəfləyirlər. Sırf vegan və vegeterian insanlar üçün. Çünki onlar proteini çoxunluqla paxlalı bitkilər, noxud kimi qidalardan alırlar. Yəni bol fitik asidli dieti olan insanlardırlar.
2. Fitik asidi biz həzm edə bilməsək də, qoyun, keçi və s. kimi ruminant heyvanların həzm sistemində fitaz sekresiya edən flora var ki onlar fitik asidi həzm edə bilirlər. Fitaz fitik asidi lizis edən (parçalayan) fermentdir.
3. Sağlam olmağın ən birinci yolu isə balanslı diet deyil, balanslı və xoşbəxt hiss etməkdir :)

Niyə bəzi bitki mənşəli qidaları bişirməzdən və yeməzdən əvvəl sirkəli suda saxlayırıq?

thumbnail_ganira-net-background

ganira-net-background

Fitik asidli qidaları necə yeyək?

Hər kəs sağlam qidalanmaq istəyir, amma həm də şirin, dadlı şeylər də yemək istəyir :) Və çoxumuzda belə bir alqı var ki, sanki sağlam yeməklər, şirniyyatlar dadsız olar. Amma bunun belə olmadığını son illərdə hamımız öyrənmişik. Mən də qarşıma çıxdıqca, ağlıma gəldikcə sağlam reseptləri yoxlayıram və bəyəndiklərimi bacardıqca paylaşmağı planlayıram. Eyni zamanda reseptlərimin çoxusu asan hazırlanan reseptlərdir.

Bu enerji bombalarına isə 4-5 ərzaq və bir də doğrayıcı lazımdır sadəcə :)

Tərkibində işlənmiş şəkər yoxdur amma dadı şip-şirindir :)

![IMG_20190516_200637.jpg](/uploads/IMG_20190516_200637_c1e03cf4b0.jpg)


Əsas lazım olanlar xurma və qurudulmuş kokos dənələridir. 7-8 ədəd iri xurmaları isti suda azca yumuşalsın deyə saxlayırıq, daha sonra xurmaları və 1 stəkan kokosu, xurmaları qoyduğumuz sudan 1 yemək qaşığını birlikdə doğrayıcıda keçiririk :) Sadəcə bu belə yetər. Amma əgər istəsəniz içinə əlavə olaraq limon qabığından kiçik bir hissəni xırda-xırda doğrayıb əlavə edə bilərsiniz. Və ya varsa yarım çay qaşığı kokok yağı da əlavə edə bilərsiniz. Daha sonra bu "xəmiri" əlimizlə yumru toplar halına gətirib soyuducuda bərkiməsi üçün 15-20 dəqiqə saxlayırıq. Üzərinə isə şokalad sevirsinizsə 90%+ qara şokaladı yarım çay qaşığı kokos yağı (vacib deyil) ilə birlikdə buxarda əridib, soyuducudan bərkimiş halda çıxardığımız topların üzərinə əlavə edirik. Daha sonra yenidən soyuducuda 15-20 dəqiqə saxladıqdan sonra hazırdır :)

P.S zamanla istədiyiniz inqridientləri zövqə görə "xəmirinizə" əlavə edə bilərsiniz. Mən bəzən cocoa nibs, bəzən limon qabığı, bəzən azca qoz ya fındıq, bəzən bunları müxtəlif kombinasiyalarda əlavə edirəm.

P.S.S Resept mənim deyil!

Dadı çooox gözəldir. Nuş olsun!

Hər kəs sağlam qidalanmaq istəyir, amma həm də şirin, dadlı şeylər də yemək istəyir :)

large_IMG_20190516_200637.jpg

medium_IMG_20190516_200637.jpg

small_IMG_20190516_200637.jpg

thumbnail_IMG_20190516_200637.jpg

IMG_20190516_200637.jpg

Enerji bombaları

Living the life of miracles...

Salam. Adım Qənirədir :) Azərbaycan Tibb Universitetini bitirib, Böyük Britaniyada tibb təhsilim və kariyerama davam edə bilmək üçün imtahanlara hazırlaşıram. Hal-hazırda Şotlandiyada yaşayıram və məqsədim həyatı doya-doya yaşamaqdır. Səyahət etməyi, yeni insanlarla tanış olmağı, bir-birimizə yeni şeylər öyrətməyi, kitab oxumağı, heyvanları, bitkiləri, sağlam həyat tərzini sevirəm və bildiklərimi, öyrəndiklərimi, düşündüklərimi sizlərlə paylaşmaq, eyni zamanda sizləri tanımaq və sizlərdən öyrənmək üçün burdayam. Ümid edirəm bir-birimizi böyüdəcəyik :)

Əlaqə üçün:

- [Instagram](https://www.instagram.com/gani.raa/)
- [LinkedIn](https://www.linkedin.com/in/ganira/)
- [Email](mailto:contact@ganira.net)




Qidalanma